Gewoon doen

Van bovenaf worden vaak ingewikkelde plannen bedacht die in de praktijk slecht of níet werken. Laat teams liever autonoom processen testen en verbeteren, bepleit Marc-Peter Pijper, dan volgen de oplossingen vanzelf. Gewoon doen is het devies. 

Zaterdagmorgen vroeg. Ik kom beneden en mijn zoontje van vier is al druk in de weer met zijn nieuwe kleurpotloden. Ik vraag wat hij tekent. Zonder op te kijken, zegt hij: ‘Weet ik nog niet pap, maar dat zie ik zo wel.’ En met het puntje van zijn tong uit de mond tekent hij geconcentreerd verder. Hij doet gewoon.

Ik meen de eerste contouren van een dinosaurus te zien, maar ik hou me verder stil en vertrouw erop dat hij er vanzelf achter komt. Het zal vast iets betekenen in zijn eigen wereld. En volgende week krijgt hij op school toch weer allerlei vastomlijnde taakjes en opdrachten.

Mak lammetje

Terwijl hij vlijtig door tekende, dacht ik na over vertrouwen. Het vertrouwen dat iemand er zelf wel achter komt, zelf oplossingen voor problemen aandraagt, gewoon door dingen uit te proberen.

Dat vertrouwen, daar schort het bij bedrijven nogal vaak aan. Hoe vaak komt een leidinggevende niet met een oplossing die de teamleden alleen nog ‘even hoeven uit te werken’? Hoe vaak trekt de CEO al de conclusie en moet het bedrijf daar als een mak lammetje naartoe bewegen? En hoe vaak worden er externe consultants ingevlogen om te vertellen hoe het strategisch allemaal beter moet, (zonder besef van de daadwerkelijke uitdagingen op de werkvloer)? Veel te vaak als je het mij vraagt.

Gevaarlijke situaties

We kennen allemaal de schrijnende voorbeelden uit de zorg. Mijn schoonmoeder werkte dertig jaar in deze sector. Zij vertelde laatst over de nieuwbouwplannen voor het zorgcentrum waar ze werkte, bedacht door dure architecten. Er werden allerlei inspraak-events georganiseerd om feedback op te halen bij de verschillende disciplines. Maar toen de definitieve tekeningen werden gepresenteerd, was er niet één ding terug te zien van de praktische oplossingen die werden aangedragen van de werkvloer.

Resultaat? Ongelukkig ingerichte badkamers waar de verplegers niet goed bij de patiënten konden. Meervoudig gehandicapte kinderen van de naburige school kwamen veel moeizamer naar hun nieuwe afdeling. Minder afdelingskeukens; even snel iets met suiker halen voor een patiënt met een hypo was er niet meer bij. Zo ontstonden er zelfs gevaarlijke situaties.

Gewoon doen

Allemaal procesfouten die geen enkele verpleegkundige zou hebben gemaakt. Sterker nog, hadden ze zelf achter het stuur gezeten, dan zouden ze constant kleine verbeteringen doorvoeren. Gewoon, door telkens uit te proberen en feedback te krijgen van patiënten. Werkt het? Mooi, dan kijken we of het nog beter kan. Werkt het niet? Vertel wat er mis is, dan gaan we dat fixen.

Minder regels

Terwijl ik daarover nadacht, tekende mijn zoontje driftig door. ‘Bijna klaar!’ was zijn update. Ik las ondertussen in de Volkskrant dat Buurtzorg alle salarissen ging verhogen. Deze thuiszorgorganisatie werkt met zo’n duizend kleine, zelfsturende teams die samen met de patiënt naar de beste zorgoplossingen zoeken. En dat werkt, want de teams krijgen een waarderingscijfer van 9,1 van patiënten.

Zorgondernemer Jos de Blok startte Buurtzorg jaren geleden vanuit de gedachte dat zorggeld niet aan de goede dingen werd besteed. Zijn slogan: ‘Minder regels en meer patiënt.’ Hij verving de klassieke managementstructuur én de bijbehorende bureaucratie door zelfsturende teams. Het geld dat overblijft, besteden ze aan de zorg zelf. En nu dus ook aan die welverdiende salarisverhoging, plus een extra gezondheidsbudget om in deze loodzware coronajaren zo fit en gezond mogelijk te blijven. Hulde!

Ondertussen was mijn zoontje klaar met tekenen. Hij rende met een enorm stuk plakband naar de gang om zijn creatie op de wc-deur te plakken. ‘Pap, kijk! Ik weet dat er geen dino’s meer bestaan, maar áls er toch een komt dan weet ie dat hij hier moet poepen en plassen!’ Al doende had hij een prima oplossing voor zijn probleem gevonden. Hoog tijd dat de dinosaurussen in het bedrijfsleven dat ook gaan snappen.

Deze column verscheen op 31 januari 2022 op PW.

Marc-Peter Pijper is o.a zelforganisatiecoach bij Viisi Hypotheken.
Bekijk zijn rollen op Glassfrog.