Goede keuzes verdienen beter overheidsbeleid

Hanteren we in Nederland wel zo’n eerlijk systeem? Dat vraagt AM-columnist Hendrik Schakel zich af. Als financieel planner kan hij het niet verkroppen het oneens te zijn met sommige overheidsbeslissingen.

Recent onderzoek in economenblad ESB toont helder en kwantitatief aan dat de hoogste inkomens in Nederland de laagste woonlasten hebben. Die uitkomst zal weinigen verbazen. Een koopwoning is, zeker op lange termijn, veel voordeliger dan een huurwoning. En sociale huur is voordeliger dan huren in de vrije sector. Dit komt door de hypotheekrenteaftrek voor kopers en huursubsidie voor lagere inkomens.

Als financieel planner is het wrang om te zien hoe het systeem mensen vaak richting keuzes duwt die rationeel kloppen, maar maatschappelijk of persoonlijk onwenselijk zijn.

Wie huurt, is een sukkel

Ik zie starters die prima in de vrije huursector zouden passen – maar voor wie kopen gewoon veel voordeliger is, puur vanwege de fiscale regels. Zij kopen niet omdat ze per se woningbezitter willen worden, maar gewoon omdat het -zeker op langere termijn- goedkoper is dan huren. Kortom: wie huurt is een sukkel. Ik zie risico-averse beleggers die voor hun gedragsvoorkeur worden gestraft in box 3.

Wie belegt in een Nederlandse staatsobligatie met drie procent rente, kan bijna alle rente meteen weer als belasting terugbetalen! Wat zijn de andere opties? Sparen? Of toch maar beleggen met hoog risico. Valt het rendement in een jaar erg tegen, dan gebruik je gewoon de recent aangenomen Wet tegenbewijsregeling box 3. Wie defensief belegt, is een… sukkel.

Deze voorbeelden zijn geen uitwassen of exotische situaties. Dit is het beleid van onze overheid.

Sterke schouders, lichte lasten

Beleid dat vol zit met verkeerde prikkels. Eigen woningbezit (mét een flinke schuld) wordt beloond, huren blijft onaantrekkelijk óf onbereikbaar. De sterkste schouders dragen de lichtste lasten.

De Amerikaanse filosoof John Rawls stelde dat een eerlijke samenleving er een is waarin je de regels ook zou accepteren als je niet weet wie je wordt: rijk of arm, jong of oud, huurder of koper. Wie zou, zonder voorkennis van afkomst of levensloop, kiezen voor dit systeem? De vraag is: waarom hebben we een systeem dat mensen richting verkeerde keuzes stuurt? En: hoe kan het anders?

Met verkiezingen in aantocht hoop ik (als financieel planner én als stemgerechtigde) op beleid dat goede keuzes aanmoedigt en slechte keuzes ontmoedigt. Ik wens een maatschappij die je ook zou kiezen als je niet wist wie je zou zijn.